شغل کتابداری از گذشته وجود داشته است ولی امروزه گسترش زیادی یافته و تنها محدود به امانت دادن و پس گرفتن کتاب نمی شود. کتابداران با قبول این مسئولیت سنگین وظیفه های مختلفی را به دوششان خواهند گذاشت. برخی از این وظایف عبارتند از: آموزش کتابداری ، تسلط بر نرم افزار کتابداری ، انجام مطالعات در زمینه مدیریت کتابخانه ، اجرای برنامه های آموزشی و…
در ادامه قرار است بیشتر درباره کتابداری، این شغل ارزشمند صحبت کنیم. پس با ما همراه باشید.
کتابدار کیست؟
کتابدار شخصی است که مطالعاتی از قبیل مدیریت کتابخانه، حفاظت، آرشیو، انتشار اطلاعات و… را انجام می دهد. وی وظایفی همچون:
- گسترش رده بندی ها
- مدیریت کتابخانه و سایر کارکنان
- استفاده از مهارت های پژوهش برای پاسخگویی به سوالات
- به روز نگه داشتن مجموعه کتابخانه
- ترویج خدمات کتابخانه از طریق نمایش ها، مذاکرات و…
- و … .
فعالیت های روزمره یک کتابدار
کتابداران در طول روز فعالیت های مختلفی انجام می دهند. آن ها اغلب از انجام این فعالیت ها لذت می برند. زیرا معمولا کسانی شغل کتابداری را بر می‌گزینند که عاشق کتاب هستند. در ادامه برخی از فعالیت های روزمره یک کتابدار را بیان خواهیم کرد.
یکی از مهم ترین کارهای یک کتابدار توانایی کار با کامپیوتر می باشد. وی باید برای برنامه ریزی، جمع آوری و دریافت اطلاعات و برخی موارد دیگر با کامپیوتر کار کند. وی باید دانش فنی خود را به روز نگه داشته و در عین حال در کار خلاقیت و نوآوری به خرج دهد.
در زمینه ارتباطات نیز، می توان چند دسته بندی برای کتابدار در نظر گرفت. ارتباطات بین فردی، ارتباطات درون سازمانی و ارتباط مستقیم با مردم. بنابراین نیاز است کتابدار دارای روحیه اجتماعی بوده و با خوش مشربی پاسخگوی سوالات افراد باشد.
ویژگی های فرد کتابدار
افراد برای فعالیت و موفقت در هر شغل لازم است ویژگی های مطابق با آن شغل را دارا باشند. کتابداران نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
یکی از ویژگی های مهم برای افراد کتابدار نظم است. این افراد باید با روش های خاص و از پیش تعیین شده کارهای خود را سامان بخشند. به طور کلی به علت سر و کار کتابداران با اطلاعات، نظم جزء جدا نشدنی این حرفه به حساب می آید.
همانطور که پیش تر نیز به آن اشاره شد کتابدارن باید روحیه اجتماعی داشته باشند. به این ترتیب بیشتر در کمک به افراد پیشگام خواهند شد و آماده خدمت رسانی به آنان خواهند بود.
افراد واقع گرا و عمل گرا نیز می توانند در شغل کتابداری موفق عمل کنند. زیرا کتابداری ممکن است با چالش هایی مواجه باشد که برای این افراد قابل حل است.
نرم افزار های مورد نیاز کتابداران
برخی از نرم افزارهایی که ممکن است کتابداران به آن ها نیاز داشته باشند، عبارتند از:
- Adobe Dreamweaver
- Adobe Acrobat
- Adobe Flash Player
- Adobe Photoshop
و… .
مراحل رسیدن کتاب به دست فرد مطالعه کننده
یک کتابدار وظیفه دارد کتابی را از مرحله انتخاب کتاب تا مرحله نهایی رسیدن به دست فرد کتابخوان هدایت کند. مراحلی که یک کتاب برای این منظور باید طی کند عبارتند از:
انتخاب کتاب مناسب
کتابدار باید با توجه به نوع کتابخانه و هدف ان و همچنین توجه به مراجعه کنندگان کتاب مناسب برای کتابخانه را بیابد. برای مثال در یک کتابخانه پژوهشی تنها کتاب هایی راه خواهند یافت که برای پژوهش مناسب بوده و مطابق با رشته های تحصیلی مربوطه باشد.
ثبت در دفتر، فهرست نویسی و رده بندی
در این قسمت با توجه به سرعنوان های موضوعی و رده بندی کتابخانه برگه فهرست نویسی برای کتاب تهیه خواهد شد. در این برگه کلیه اطلاعات مربوط به کتاب وارد خواهد شد.
همچنین باید به این امر توجه گردد که خوانندگان ممکن است یک کتاب را با ویژگی های مختلفی نظیر نام نویسنده، مترجم و… بشناسند. بنابراین باید برای تمامی این شناسه ها، شناسه افزوده تهیه شود و در برگه دان کتابخانه قرار گیرد. بدیهی است که این کار از وظایف کتابدار محسوب می گردد.
سپس برچسب کتاب روی عطف کتاب چسبانده خواهد شد و کتاب در کنار کتاب هایی که شماره راهنمای مشابه دارند، قرار خواهد گرفت.
چالش های کتابدار
کتابدار نیز مانند سایر شغل ها ممکن است با چالش هایی روبرو گردد. این چالش ها به ترتیب میزان رایج بودن عبارتند از:
- کشمکش در کار
- فشار زمانی
- مسئولیت در قبال نتیجه کار
- رقابت در کار
- مسئولیت سلامت و ایمنی دیگران
- ارتباط با افراد پرخاشگر و تهاجمی
لازم به ذکر است که چالش های مذکور بر مبنای داده های استاندارد جهانی می باشند.
خطر اتوماسیون
با پیشرفت گسترده تکنولوژی مشاغل بسیار زیادی در معرض خطر اتوماسیون قرار گرفته اند. البته این خطر فقط مشاغل با مهارت های پایین را تهدید نمی کند. هوش مصنوعی موجب گشته است برخی شاغل نیازمند به مهارت های بالا نیز در معرض خطر اتوماسیون قرار گیرند.
کتابداری شغلی است که به میزان زیادی در معرض خطر اتوماسیون قرار دارد. لازم به ذکر است که خطر اتوماسیون را می توان با یادگیری مهارت های جدید دفع نمود. بدیهی است فردی که دارای مهارت های بالایی می باشد به آسانی شغل خود را از دست نخواهد داد.
نتیجه گیری
کتابداران از آن جهت که همواره به مثابه یک پزشک دلسوز، داروی روح به مراجعان اعطا می کنند دارای اهمیت بسیار زیادی می باشند. یک کتابدار باید با همکاری با سایر کتابدارن و کارکنان مجموعه و با داشتن دغدغه برای رفع نیازهای دیگران، کار خدمت رسانی خود را انجام دهد.
امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد و افرادی که قصد کتابدار شدن را دارند اطلاعات کافی را به دست آورده باشند.